علي غلامي/ دانشيار گروه حقوق جزاي دانشگاه امام صادق عليه السلام
يونس پورسعدي/ كارشناس ارشد دانشگاه امام صادق عليه السلام younes.poursaadi@gmail.com
عليرضا نصراللهي نصرآباد/ كارشناس ارشد دانشگاه امام صادق عليه السلام
دريافت: 25/9/1397 ـ پذيرش: 31/2/1398
چکيده
ساختار وجودي انسان به‌گونه‌اي تعبيه شده‌است که در حيات خود به سلسله نيازهايي احتياج پيدا مي‌کند. ريشه اين نيازها ثابت است اما برخي از شکل هاي رفع‌کننده اين احتياجات، دائماً در حال تغيير هستند. تغيير اين صورت‌ها را مي‌توان در مقتضيات عصري و مصري جستجو نمود؛ لذا براي استمرار حيات جمعي بشر، اثرپذيري از اين تغييرات به نحو حتمي صورت مي‌پذيرد. عنصر زمان و مکان به عنوان دو عامل مؤثر در ايجاد تغييرات، اين سؤال را به وجود مي‌آورد که آيا در کيفرگذاري تعزيري متناسب با زمان و مکان، نوع نگاه به ولايت فقيه مؤثر است؟ به عبارتي ديگر، آيا در نظريه ولايت مقيده مي‌توان کيفرگذاري مبتني بر قوانين شرع براي دوران حاضر نمود؟ اگر نه، چه مؤلفه‌اي در ولايت مطلقه هست که امکان نظام سازي هماهنگ با مقتضيات زمان و مکان را مي‌دهد؟ نسبت آن مؤلفه با قانون و قانون‌گذاري در چيست؟ و در نهايت ،آن مقتضيات به چه صورت‌هايي خود را در کيفر گذاري نشان مي‌دهند؟ نگارندگان در اين مقاله با روش توصيفي-تحليلي، نحوه تاثيرگذاري مقتضيات زمان و مکان بر تعزيرات را با محوريت «احکام حکومتي» با اين ادعا که اين احکام، عامل جمع‌کننده تغييرات با احکام ثابت اسلامي هستند، مورد بررسي قرار داده و مواردي را از باب نمونه برشمرده‌اند.
كليدواژه‌ها: مقتضيات زمان و مکان، ولايت مطلقه فقيه، تعزيرات، حکم حکومتي.