سال نهم، شماره دوم، پياپي 17، بهار و تابستان 1399
امير كشتگر/ دانشجوي دكتري فقه و مباني حقوق اسلامي دانشگاه تهران amir.keshtgar@chmail.ir
فهيم مصطفي‌زاده / دکتراي حقوق جزا و جرم‌شناسي
دريافت: 03/09/1398 ـ پذيرش: 30/01/1399
چکيده
مطالعة تاريخ حيات اجتماعي بشر نشان مي‌دهد اعتقاد به رجحان برخي گروه‌هاي بشري به دليل اتصاف به ويژگي‌هاي غيرارادي، عامل اصلي بروز تبعيضات و محروميت‌ها بوده است. تأكيد بر ««عدم امتياز آحاد شهروندان از حيث ويژگي‌هاي قومي نژادي» در اصل 19 قانون اساسي، حاكي از اهتمام قانون‌گذار اساسي جمهوري اسلامي ايران براي مقابله با عوامل مؤثر در بروز آسيب‌هاي ياد شده است. نظر به اينكه قرآن كريم در فرايند جامعه‌پردازي، هرگونه تعيين‌كنندگي ارزش‌هاي مبتني بر اصالت قوميت و نژاد را ملغي دانسته، آنچه در اين نوشتار مورد توجه قرار گرفته است، تبيين نحوة تأثير مباني انسان‌شناختي قرآن كريم در الغاي نظريه‌هاي توجيه‌كنندة تبعيض نارواست. تتبع نگارنده در نصوص كلام‌الله مجيد، از محوريت انگارة»مساوات» در رويكرد انسان‌شناختي مؤثر بر مواجهه با عوامل تبعيض ناروا حكايت مي‌كند. حاصل پژوهش نشان مي‌دهد که شواهد قرآني اين انگاره، دست کم در چهار ساحت خلقت، كرامت، رحمت و آخرت قابل بررسي است كه تلاش مي‌شود با رويكردي تحليلي ـ توصيفي و با روش كتابخانه‌اي در قلمرو علوم قرآني تحليل شوند.
کليد‌واژه‌ها: تبعيض ناروا، اصل مساوات، خلقت، كرامت، آخرت، رحمت.