اندیشه‌های حقوق عمومی

یکی از ادلة‏ روایی ولایت فقیه، حدیث نبوی «السُّلْطَانُ وَلِىُّ مَنْ لَا وَلِىَّ لَهُ» است که بسیاری از فقها در موضوعاتِ گوناگون فقهی، از جمله ولایت فقیه، به آن استناد کرده‏اند. هدف این پژوهش بررسی سندی و محتوایی شبهاتی است که دربارة حدیث از جهات مختلف طرح شده است. این تحقیق با رویکردی اجتهادی درصدد پاسخ به شبهاتی است که با شیوة مرسوم استدلال و استنباط فقهی، مدعی تحلیل دیدگاه فقها در این زمینه است. بر اساس یافته‏های این تحقیق، برخی سند این حدیث را ضعیف دانسته‏اند؛ ولی افزون بر اینکه ضعف این حدیث نبوی جبران می‏شود، بزرگانی همچون صاحب جواهر آن را بی‏نیاز از جابر می‏دانند. برخی دیگر نیز مصداق سلطان در حدیث یاد شده را، امام معصوم دانسته‏اند؛ در مقابل، بسیاری آن را اعم از فقیه یا مختص به فقیه دانسته‏اند. قلمرو حدیث را تعداد اندکی محدود به امور خاص پنداشته‏اند؛ ولی اکثر قریب به اتفاق فقها، آن را عام می‏دانند.