سال نهم، شماره دوم، پياپي 17، بهار و تابستان 1399

* سيداحمد مرتضايي/ عضو گروه اجتماعي سياسي پژوهشکده مطالعات تقريبي     sayyidahmadmurtazaie@yahoo.com
محمدجواد نوروزي/ دانشيار گروه علوم سياسي مؤسسه امام خميني ره     mohamadjavadnorozi@yahoo.com
دريافت: 04/09/1398 ـ پذيرش: 23/01/1399

چکيده
يکي از ادلة‏ روايي ولايت فقيه، حديث نبوي «السُّلْطَانُ وَلِىُّ مَنْ لَا وَلِىَّ لَهُ» است که بسياري از فقها در موضوعاتِ گوناگون فقهي، از جمله ولايت فقيه، به آن استناد کرده‏اند. هدف اين پژوهش بررسي سندي و محتوايي شبهاتي است که دربارة حديث از جهات مختلف طرح شده است. اين تحقيق با رويکردي اجتهادي درصدد پاسخ به شبهاتي است که با شيوة مرسوم استدلال و استنباط فقهي، مدعي تحليل ديدگاه فقها در اين زمينه است. بر اساس يافته‏هاي اين تحقيق، برخي سند اين حديث را ضعيف دانسته‏اند؛ ولي افزون بر اينکه ضعف اين حديث نبوي جبران مي‏شود، بزرگاني همچون صاحب جواهر آن را بي‏نياز از جابر مي‏دانند. برخي ديگر نيز مصداق سلطان در حديث ياد شده را، امام معصوم دانسته‏اند؛ در مقابل، بسياري آن را اعم از فقيه يا مختص به فقيه دانسته‏اند. قلمرو حديث را تعداد اندکي محدود به امور خاص پنداشته‏اند؛ ولي اکثر قريب به اتفاق فقها، آن را عام مي‏دانند. 
کليد‌واژه‌ها: ولايت فقيه، ادلة نقلي، السُّلْطَانُ وَلِىُّ مَنْ لَاوَلِىَّ لَهُ، حکومت ولايي.