سال يازدهم، شماره اول، پياپي 20، پاييز و زمستان 1400، ص 73ـ84

* وحيد حيدري/ دانشجوي دكتري حقوق عمومي دانشگاه امام صادق(ع)    vahid137456@chmail.ir
هادي طحان‌نظيف/ استاديار دانشکده حقوق دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ايران     haditahan@gmail.com
دريافت: 1399/2/15ـ پذيرش: 1399/6/16

چکيده
رابطه بين حقوق و اخلاق از ديرباز محل مناقشه انديشمندان هر دو عرصه بوده است. صاحب‌نظرانِ اين عرصه برخي قائل به جدايي ميان اين دو و برخي معتقد به اتحاد و يا ارتباط حداکثري بين قواعد حقوقي و دستورات اخلاقي هستند. اما صاحب‌نظري مانند آيت‌الله مهدوي‌کني به‌دنبال تبيين مطلب به ‌گونه‌اي متفاوت از آنچه انجام شده است. مقالة حاضر درصدد پاسخ به اين سؤال است که حقوق و اخلاق در نگاه آيت‌الله مهدوي‌کني چه نوع ارتباطي با يکديگر دارند؟ ايشان بر پايه حديث «انّما العلم ثلاثة؛ آية محکمة، او فريضة عادلة او سنّة قائمة، و ما خلاهنّ فهو فضلٌ» اعتقادات و رأس آن (توحيد) را سنگ زيرين دانسته و مابعد آن را از لحاظ رتبي متأخر مي‌شمارد. از نظر ايشان، قواعد اخلاقي سايه بر سر فقه و قوانين موضوعه منبعث از آن انداخته و فقه و حقوقِ موضوعه برخاسته از فقه، رقيقه‌اي از اخلاق و پيش از آن اعتقادات است.

کليدواژه‌ها: اخلاق، حقوق، آيت‌الله مهدوي‌کني، جدايي، ارتباط، الزام اخلاقي.