سال دهم، شماره اول، پياپي 18، پاييز و زمستان 1399
علي محمد فلاح زاده/ استاديار گروه حقوق عمومي و بين‌الملل دانشگاه علامه طباطبائي
* مازيار خادمي/ دانشجوي دکتراي حقوق عمومي دانشگاه علامه طباطبائي maziyarkhademii@gmail.com
دريافت: 18/06/1399 ـ پذيرش: 25/10/1399
چکيده
در اين مقاله به بررسي تأثير شيوة انتصاب قضات دادگاه قانون اساسي آلمان بر استقلال اين نهاد پرداخته‌ايم. اين نوشتار به‌روش کتابخانه‌اي درصدد پاسخگويي به اين پرسش است که دامنه و نحوة مشارکت ارگان‌هاي متعدد در انتخاب قضات دادگاه‌هاي صيانت‌کننده از قانون اساسي در آلمان، چه تأثيري بر استقلال اين نهاد داشته است؟ هدف از نگارش، استفاده از يافته‌هاي تحقيق تطبيقي در جهت ارتقاي استقلال اعضاي حقوق‌دان شوراي نگهبان در ايران است. يافته‌هاي پژوهش اين است که نظام حقوقي آلمان به‌گونه‌اي شايسته الگوي اکثريت پارلماني را در نظام حقوقي خويش مستحيل کرده و با حذف عيوب بالقوة ناشي از سياسي بودن فرايند انتخاب، و تضمين جنبه‌هاي گوناگون استقلال قضايي و با اتخاذ روش‌هايي چون دخالت بوندسرات (شوراي فدرال در انتصاب قضات در جهت مشارکت نهادهاي ايالتي)، اعمال اکثريت دو سوم به‌منظور امکان مشارکت احزاب مخالف و جلوگيري از ايجاد فضاي انسداد سياسي، توافقات غيررسمي بر تقسيم حق انتخاب اعضاي دادگاه ميان احزاب بزرگ، تفويض حق انتخاب به احزاب کوچک‌‌تر، ايجاد کميتة انتخاباتي دوازده‌نفري منتخب احزاب به‌منظور مشارکت فراگير آنان و نيروهاي جامعه در روند انتصاب قضات و همچنين الزام به انتخاب قضات دانشگاهي، تا حدود زيادي از استقلال اين نهاد صيانت نموده است؛ به‌‌گونه‌اي‌که امروزه مي‌توان آن را يکي از مستقل‌ترين و مؤثر‌ترين نهادهاي صيانت‌کننده از قانون اساسي نام برد.
کليدواژه‌ها: شيوة انتصاب قضات، الگوي اکثريت قانوني، استقلال قضات اساسي، دادگاه قانون اساسي آلمان.