جایگاه مردم در تحقق حکومت اسلامی از منظر علامه مصباح یزدی
نوع مقاله:
ترویجی
نویسندگان:
علیرضا جعفرزاده بهاء آبادی
/ کارشناس ارشد حقوق عمومی دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران / alireza.jafarzadeh2411@gmail.com
/ کارشناس ارشد حقوق عمومی دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران / alireza.jafarzadeh2411@gmail.com✍️ علیرضا دستجانی فراهانی / کارشناس ارشد حقوق جزای عمومی مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) / a.r.d.farahani1371@gmail.com
/ کارشناس ارشد حقوق جزای عمومی مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) / a.r.d.farahani1371@gmail.comچکیده:
در اندیشه اسلامى، حق حاکمیت از آن خداوند است و اعطای این امتیاز به هر شخص باید از ناحیه او باشد، در حالی که براساس فلسفه سیاسى رایج، این حق از خود مردم ناشى مى شود و حاکمان صرفاً نمایندگان مردم هستند و این حکومت از طریق حضور مردم و پذیرش آنها شکل می گیرد. آیت الله مصباح یزدی ضمن تصریح بر جایگاه بى بدیل و نقش اصلی مردم در تحقق نظام اسلامی، بر تفکیک دو مقوله «مشروعیت» و «مقبولیت» در ماهیت حکومت اسلامی تأکید دارد. در نگاه ایشان، مشروعیت حاکمیت ریشه در ذات مقدس خداوند دارد و مردم در ایجاد آن نقشی ندارند؛ اما تحقق عملی حکومت بدون پذیرش افراد جامعه امکان پذیر نخواهد بود و بدون مقبولیت مردمی هیچ حکومتی نمی تواند به صورت کارامد به منصه ظهور برسد. پژوهش حاضر با محوریت دیدگاه های فیلسوف و اندیشمند برجسته معاصر علامه مصباح یزدی، درصدد است با روش توصیفی ـ تحلیلی، دیدگاه سیاسی و حقوقی ایشان درخصوص ملاک مشروعیت و رکن تحقق و کارامدی حکومت در اسلام را تبیین نماید. این نوشتار کوشیده است دیدگاه ایشان را با استناد به آثار ایشان تشریح کند.
Article data in English (انگلیسی)
Title:
The Position of the People in the Legitimacy and Realization of the Islamic Government from the Perspective of Allameh Misbah Yazdi
Abstract:
According to the Islamic thought, the right of sovereignty belongs to God, and granting this privilege to any person should be be done by Himself; while according to the common political philosophy, this right comes from the people themselves, and the rulers are merely their representatives, and the government is formed by their presence and acceptance. Stating the irreplaceable position and the main role of people in realization of the Islamic system, Ayatollah Misbah Yazdi emphasizes that the two categories of legitimacy and acceptability are separated in the essence of the Islamic government. He believes the government’s legitimacy comes from God and people have no role in it, but the practical implementation of the government is not possible without the acceptance of the people of the society, and if there is no acceptability among the people, no government can be efficient. Concentrating on the views of the prominent contemporary philosopher and thinker, Allameh Misbah Yazdi, this article tries to explain and analyze his political and legal viewpoint regarding the criterion of legitimacy and the pillar of realization and efficiency of government in Islam, using a descriptive-analytical method. We have explained Allameh’s idea in this article by referring to his works.
References:
References:
- نهج‌البلاغه، 1379، ترجمة محمد دشتي، قم، مشهور.
- ارسطا، محمدجواد، 1378، «حاکم اسلامي؛ نصب يا انتخاب»، علوم سياسي، سال دوم، ش 5، ص 242ـ269.
- اکبري معلم، علي، 1383، «مشروعيت و مقبوليت ولايت فقيه از ديدگاه امام خمينى»، علوم سياسي، ش 25، ص 111ـ126.
- برزگر، ابراهيم و همكاران، 1393، «تحليل متاتئوريک ريشه‌هاي نظريه مشروعيت حکومت اسلامي در انديشة سياسي آيت‌اله مصباح يزدي»، پژوهش‌هاي سياست اسلامي، دوره دوم، ش 6، ص 11ـ33.
- پيري، محمدرضا و محمدرضا کريمي والا، 1398، «مشروعيت حاکميت از ديدگاه فقه اهل سنت»، گفتمات فقه حکومتي، سال سوم، ش 5، ص 93ـ116.
- جوادي آملي، عبدالله، 1378، ولايت فقيه، ولايت فقه و عدالت، چ دوم، قم، اسراء.
- جوادي آملي، عبدالله، 1388، حق و تکليف، چ سوم، قم، اسراء.
- حسيني مراغي، عبدالفتاح‌بن علي، 1417ق، العناوين، چ دوم، قم، جامعة مدرسين.
- خسروپناه، عبدالحسين، 1377، «مشروعيت حکومت ولايي»، کتاب نقد، سال سوم، ش 7، ص 110ـ138.
- دوگان، ماتيه، 1374، «سنجش مفهوم مشروعيت و اعتماد»، ترجمة پرويز پيران، اطلاعات سياسي و اقتصادي، ش 96 و 97، ص 4ـ10.
- دهخدا، علي‌اکبر، 1373، لغت‌نامه دهخدا، تهران، روزنه.
- روسو، ژان ژاک، 1366، قرارداد اجتماعي يا اصول حقوق سياسي، ترجمة منوچهر کيا، چ دوم، تهران، گنجينه.
- سخاوتي، نصرالله، 1381، «نگاهي به مفهوم مقبوليت در نظام سياسي اسلام»، معرفت، سال يازدهم، ش 55، ص 47ـ55.
- سروش، محمد، 1378، دين و دولت در انديشة اسلامي، قم، بوستان کتاب.
- طباطبائي، سيدمحمدحسين، 1374، تفسير الميزان، ترجمة سيدمحمدباقر موسوي همداني، چ پنجم، قم، دفتر انتشارات اسلامي.
- عالم، عبدالرحمان، ۱۳۷۳، بنيادهاي علم سياست، چ بيست و هفتم تهران، نشر ني.
- عبدالحميد، ابوالحمد، 1365، مباني علم سياست، چ سوم، تهران، توس.
- عميدزنجاني، عباسعلي، 1384، فقه سياسي (انديشه‌هاي سياسي در جهان اسلام معاصر)، تهران، اميرکبير.
- قدردان قراملکي، محمدحسن، 1385، «جايگاه مردم در حکومت نبوى»، حکومت اسلامي، سال يازدهم، ش 4، ص 172ـ189.
- کعبي، عباس، 1392، مباني تحليلي نظام جمهوري اسلامي ايران، تحليل فقهي، تهران، مرکز تحقيقات شوراي نگهبان.
- مرندي، محمدرضا، 1377، مباني مشروعيت نظام سياسي در اسلام، تهران، عطا.
- مصباح يزدي، محمدتقي، 1377، «حکومت و مشروعيت»، کتاب نقد، سال سوم، ش 7، ص 42ـ77.
- مصباح يزدي، محمدتقي، 1380الف، پاسخ استاد به جوانان پرسش‌گر، چ هفتم، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- مصباح يزدي، محمدتقي، 1380ب، نظريه حقوقي اسلام، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- مصباح يزدي، محمدتقي، 1381، پرسش و پاسخ‌ها، چ نوزدهم، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- مصباح يزدي، محمدتقي، 1382، نظريه سياسي اسلام، چ ششم، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- مصباح يزدي، محمدتقي، 1384، مشکات هدايت، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- مصباح يزدي، محمدتقي، 1389، نگاهي گذرا به نظريه ولايت فقيه، چ بيست و يکم، قم، مؤسسة آموزشي پژوهشي امام خميني.
- مصباح يزدي، محمدتقي، 1391، حقوق و سياست در قرآن، نگارش محمد شهرابي، چ چهارم، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- مصباح يزدي، محمدتقي، 1399، پرسش‌ها و پاسخ‌ها به جوانان، چ دوازدهم، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- مطهري، مرتضي، 1388، مجموعه آثار، چ سيزدهم تهران، صدرا.
- مطهري، مرتضي، 1398، امامت و رهبري، چ شصت و چهارم، تهران، صدرا.
- مفيد، محمدبن محمدبن نعمان، 1413ق، الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، قم، مؤسسه آل‌البيت(ع).
- منتظري، حسينعلي، 1408ق، دراسات في ولايت الفقيه و فقه الدولة الاسلامية، قم، المرکز العالمي الدراسات الاسلاميه.
- موسوي خميني، روح‌الله، 1392، ولايت فقيه، چ بيست و هشتم، تهران، مؤسسة تنظيم و نشرآثار امام خميني.
- مهدوي‌کني، محمدرضا، 1386، «ولايت ائمه(ع) و فقهاء و مشروعيت آن»، پيام صادق، ش 9، ص 1ـ15.
- نراقي، احمدبن محمدمهدي، 1375، عوائد الايام في بيان قواعد الأحکام، قم، حوزة علميه.
- نوروزي، محمدجواد، 1384، فلسفه سياست، چ نهم، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- نوروزي، محمدجواد، 1385، نظام سياسي اسلام، چ دهم، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- وبر، ماکس، 1384، مفاهيم اساسي جامعه‌شناسي، ترجمة احمد صدارتي، چ دهم، تهران، نشر مرکز.
- وينست، اندرو، 1372، نظريه‌هاي دولت، ترجمة حسين بشرويه، چ نهم، تهران، نشر ني.
شیوه ارجاع به این مقاله:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
جعفرزاده بهاء آبادی، علیرضا، دستجانی فراهانی، علیرضا.(1402) جایگاه مردم در تحقق حکومت اسلامی از منظر علامه مصباح یزدی. دو فصلنامه اندیشه‌های حقوق عمومی، 12(2)، 171-188
علیرضا جعفرزاده بهاء آبادی؛ علیرضا دستجانی فراهانی."جایگاه مردم در تحقق حکومت اسلامی از منظر علامه مصباح یزدی". دو فصلنامه اندیشه‌های حقوق عمومی، 12، 2، 1402، 171-188
جعفرزاده بهاء آبادی، علیرضا، دستجانی فراهانی، علیرضا.(1402) 'جایگاه مردم در تحقق حکومت اسلامی از منظر علامه مصباح یزدی'، دو فصلنامه اندیشه‌های حقوق عمومی، 12(2), pp. 171-188
